Béla Bartók
Viola Concerto
Sz. 120, BB 128
(1881 - 1945)
เบ-ลอ วิกโตร์ ยาโนช บอร์โตก (ฮังการี: Bartók Béla Viktor János) เกิดเมื่อวันที่ 25 มีนาคม ค.ศ. 1881 ที่เมืองน็อจแซ็นด์มิกโลช (Nagyszentmiklós) ฮังการี (ในปัจจุบันคือเมืองซึนนีกอลาอูมาเร ประเทศโรมาเนีย) เสียชีวิตเมื่อวันที่ 26 กันยายน ค.ศ. 1945 ที่นครนิวยอร์ก เป็นทั้งคีตกวี นักเปียโน และนักสะสมดนตรีพื้นบ้านในแถบยุโรปตะวันออก เขาเป็นหนึ่งในกลุ่มผู้จัดตั้งสาขาวิชาดนตรีชาติพันธุ์วิทยา (ethnomusicology)
มารดาของบอร์โตกได้สอนดนตรีให้แก่เขาตั้งแต่วัยเด็ก ซึ่งเขาได้เปิดตัวในฐานะนักเปียโนตั้งแต่อายุเพียงสิบปี ที่สถาบันดนตรีหลวงแห่งบูดาเปสต์ เขาได้พบกับโซลตาน โกดาย (Zoltán Kodály) และต่อมา ทั้งคู่ร่วมกันรวบรวมและสะสมดนตรีพื้นบ้านในท้องถิ่น ก่อนหน้านั้นดนตรีพื้นบ้านฮังการีในทัศนะของบอร์โตกมีพื้นฐานมาจากทำนองเพลงของพวกยิปซี ที่คีตกวีเอก ฟรันซ์ ลิซท์ นำมาเรียบเรียงใหม่ และในปี ค.ศ. 1903 เขาได้ประพันธ์ผลงานชิ้นสำคัญสำหรับวงดุริยางค์ ที่มีชื่อว่า Kossuth ในขณะที่พำนักอยู่ที่เมืองแมนเชสเตอร์ ตั้งแต่ปีค.ศ. 1907 ถึงปี ค.ศ. 1934 เขาได้เรียนเปียโน ที่วิทยาลัยดนตรีหลวงแห่งบูดาเปสต์ ในปี ค.ศ. 1907 เขาได้ประพันธ์บทเพลงพื้นบ้านฮังการี 3 เพลง และในปี ค.ศ. 1908 เขาได้ประพันธ์บทเพลงสำหรับวง Quartet บทแรก
The Viola Concerto (หรือบางคนเรียกว่า Concerto For Viola and Orchestra ) เป็นหนึ่งในผลงานชิ้นสุดท้าย โดยนักประพันธ์ชาวฮังการีที่ชื่อว่า เบลลา บาร์ท็อก (Bartók Béla Viktor János : Béla Bartók) โดยเขาเริ่มแต่งบทคอนแชร์โตบทนี้ ในขณะที่อาศัย อยู่ใน Saranac Lake รัฐนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา ในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1945 โดยได้ให้นักวิโอลาชาวสก็อตแลนต์ที่ชื่อว่า วิลเลี่ยม พิมพ์โรส (William Primrose) โดยที่ วิลเลี่ยม พิมพ์โรส ได้ขอให้บาท็อกเขียนบทคอนแชร์โตในช่วงฤดูหนาว ในปี ค.ศ. 1944 ตอนแรก บาท็อกไม่แน่ใจว่าเขาจะเขียนบทประพนธ์คอนแชร์โตให้กับเครื่องดนตรีชนิดนี้ได้ เพราะเขายังไม่เข้าใจถึงความขีดจำกัดและศักยภาพของวิโอลา แต่หลังจากที่เขาได้มีโอกาสฟัง วิลเลี่ยม พิมพ์โรส บรรเลงเดี่ยวบทเพลงวิโอลาคอนแชร์โตของ วิลเลียม วอลตัน (William Walton) เขาก็เริ่มเข้าใจและมั่นใจมากยิ่งขึ้นอีกทั้งต้องการเงินที่จะนำมาประทังชีวิต จึงทำให้เขาหันมาพิจารณาการมอบหมายว่างจ้างให้ประพันธ์คอนแชร์โตนี้อย่างจริงจังมากขึ้น แต่บาท็อกก็ถึงแก่กรรมก่อนที่บทประพันธ์นี้จะเสร็จสมบูรณ์
William Primrose
ต่อมา ติบอร์ เซอร์ลีย์ (Tibor Serly) นักประพันธ์เพลง และนักวิโอลาที่มีชื่อเสียงชาวฮังการี ผู้ซึ่งที่บาท็อก รู้จักกันตอนสมัยพำนักอยู่ที่ กรุงบูดาเปรส ประเทศฮังการี แล้วทั้งสองก็เป็นเพื่อนกัน โดยเขาสร้างสรรค์จากโน้ตฉบับร่างที่บาท็อกประพันธ์ค้างเอาไว้
Tibor Serly
บทเพลงนี้ได้ถูกนำแสดงในรอบปฐมทัศน์ ในวันที่ 2 ธันวาคม ค.ศ.1949 โดย
วิลเลี่ยม พิมพ์โรส (William Primrose) ร่วมบรรเลงกับวง Minneapolis Symphony Orchestra) อำนวยเพลงโดย Antal Dorati และบทเพลงนี้ได้ถูกตีพิมพ์ใน ปี ค.ศ. 1950
Antal Dorati
3 Movement
Moderato
Adagio religioso
Allegro vivace
หลังจากได้เล่นเพลงนี้ ผู้เล่นรู้สึกว่า ต้องเข้่าใจ ในสไตล์เพลง เพื่อเวลาเล่นออกมาให้เหมือนที่ผู้ประพันธ์ต้องการ และต้องใช้เวลาซ้อมบทเพลงนี้ให้มากเนื่องจากโน้ตบางจุดมีการเล่นข้ามสายมาก และข้ามขั้นคู่ ซึ่งต้องแม่นยำ ชัดเจน และคุณภาพการเล่นของเสียงวิโอลาให้ออกมาชัดเจน
Reference :
Maurice, Donald. (2004). Illustrated edition: Bartok's Viola Concerto: The Remarkable Story of His Swansong (Studies In Musical Genesis, Structure, and
Interpretation). London: Oxford University Press